In het kader van mijn afstuderen aan de opleiding Theologie aan de Christelijke Hogeschool Ede, doe ik in de hervormde gemeente van Barneveld onderzoek naar de motivatie van vrijwilligers. Het wordt lastiger om vrijwilligers te vinden, daarom doe ik onderzoek naar de motivatiefactoren van vrijwilligers, waar de kerkenraad rekening mee kan houden bij het werven.

Lees hier direct het onderzoeksrapport.

Binnen de hervormde gemeente Barneveld is de tendens waarneembaar dat het moeilijker wordt om vrijwilligers te vinden voor het kerkenwerk. Sommige activiteiten kunnen niet doorgaan door een gebrek aan gemeenteleden die zich vrijwillig willen inzetten. Daarom wordt onderzocht wat de motivatie is van actieve gemeenteleden om vrijwilliger te worden, en wat hen belemmert, en hoe de opdrachtgever – het moderamen van de algemene kerkenraad – daarop kan inspelen om ook in de toekomst gebruik te kunnen blijven maken van vrijwilligers.

Veranderende cultuur
De oorzaak van het probleem wordt gezocht in cultuur en samenleving. Het postmoderne tijdperk waarin we leven wordt gekenmerkt door secularisatie. Dit is ook merkbaar in lokale gereformeerde-bondsgemeenten, waaronder de hervormde gemeente van Barneveld. Het vrijwilligerswerk lijkt in deze gemeente op basis van het onderzoek voor veel gemeenteleden vanzelfsprekend. Maar als de resultaten met elkaar in verband worden gebracht, dan zien we dat het postmoderne ‘nieuwe type’ vrijwilliger in opkomst is. Dit type wil zich bijvoorbeeld niet voor langere tijd vastleggen, doet graag kortdurende activiteiten en projecten, en ontvangt graag wat terug voor zijn inzet. Hierop tijdig inspelen kan een tekort aan vrijwilligers in de toekomst voorkomen. Verder blijkt de gemeente geen hele hechte gemeenschap te zijn. Eveneens een teken van secularisatie waarin de gemeenschap geen prioriteit heeft. Door betrokkenheid te stimuleren, komen gemeenteleden sneller in beweging als vrijwilliger.

Motivatie en werving
Actieve vrijwilligers zijn sterk intrinsiek gemotiveerd. In grote meerderheid vinden respondenten het namelijk belangrijk dat zij God kunnen dienen en dat ze iets voor een ander kunnen betekenen. Deze motivaties zouden bij potentiële vrijwilligers versterkt kunnen worden via prekenseries en bijbelstudies.
Andere motivaties zijn onder andere ‘ik kan mijn passie erin kwijt’, ‘ik kan werken aan mijn geestelijke groei’, ‘ik kan
doen wat ik leuk vind’ en ‘ik kan sociale contacten opdoen’. Ook blijkt vrijwilligerswerk van alles op te leveren, zoals prettige gevoelens, geloofsgroei, leren van nieuwe vaardigheden en sociale contacten. Extra motiverend voor vrijwilligers is het rekening houden met hun eigen situatie, kennis en vaardigheden (talenten en gaven). Ook het uitspreken van concrete verwachtingen en goede informatie over functie, taken en tijdsbesteding werken extra motiverend.
Voor wat betreft werving zijn andere methoden nodig dan alleen ‘vragen of iemand vrijwilligerswerk wil doen’.
Gemeenteleden die korter dan twaalf jaar lid zijn, doen relatief weinig vrijwilligerswerk. Dit onontgonnen terrein kan aangeboord worden met effectievere wervingsmethoden, zoals een vacaturebank. Demotiverende onderwerpen, zoals het verstrekken van onjuiste informatie vooraf, gebrek aan waardering en experimenteerruimte, kan getackeld worden door goed en uitgebreid vrijwilligersbeleid te ontwikkelen.

Vrijwilligersbeleid
Vrijwilligersbeleid is hét vehicle om vrijwilligers te ondersteunen bij het met plezier en vreugde doen van hun werk.
Zeven van de acht onderzochte organisaties hebben dit beleid en gebruiken het om waardering richting vrijwilligers uit te spreken en te laten zien dat zij serieus worden genomen. Onderdeel hiervan kan het afnemen van een vrijwilligers test zijn, zodat op maat ingespeeld kan worden op de behoefte van de betreffende vrijwilliger. Een vrijwilligerscoördinator houdt het overzicht en is verantwoordelijk voor beleid en uitvoering. Daarbij maakt hij gebruik van een vrijwilligersbestand waarin allerlei gegevens worden bijgehouden, zodat hij vrijwilligers effectief kan ondersteunen.

Visie
Vrijwilligerswerk en vrijwilligersbeleid is ingebed in de christelijke gemeente, in dit specifieke geval in de hervormde gemeente van Barneveld. Voor een goede inbedding is het noodzakelijk om een visie op gemeente-zijn en vrijwilligerswerk te ontwikkelen, waarbij gemeenschap, priesterschap en discipelschap belangrijke onderwerpen zijn.
Vervolgens dienen hieraan missie, doelen en strategie gekoppeld te worden, zodat samenhang ontstaat en gericht koers gegeven kan worden aan de gemeente. Dit gaat vooraf aan het formuleren van beleid.

Martin Bobeldijk, theoloog
juli 2021

PS: In het onderzoeksrapport heb ik niet alle bijlagen opgenomen om het bestand niet te groot te maken. Wil je alle bijlagen hebben, stuur dan een mailtje naar martin@meervandeheer.nl.